تجهیزات اتاق تمیز

اتاق تمیز یا Clean Room محیطی است که برای تولید مواد خاصی در صنعت، تحقیقات علمی و صنعتی و موارد پزشکی از آن استفاده می‌شود. در این محیط ذرات آلاینده مانند گرد و غبار، بخار آب و مایعات دیگر، میکروب‌های موجود در فضا و… نباید از حد مجاز بیشتر باشد.
دسته بندی‌ اتاق تمیز با توجه به میزان مجاز آلاینده ها در هر متر مکعب، انجام می‌شود. همچنین مواردی مانند رطوبت، دما و فشار هوا هم در این محیط تحت کنترل است.
افراد برای ورود و کار در محیط اتاق تمیز باید پوشش‌ها و وسایل مخصوص داشته باشند تا از آلودگی محیط جلوگیری شود. نگه داشتن این فضا به این صورت و کنترل پارامترهای مختلف آن، نیازمند استفاده از وسایلی است که تجهیزات اتاق تمیز هستند.

اتاق تمیز و انواع آن

اتاق تمیز محیط ایزوله شده‌ای است که بر اساس میزان آلاینده‌ها و گرد و غبار در آن دسته بندی می‌شود. با توجه به نیاز صنعت مورد نظر کلین روم طراحی و ساخته می شود. دسته بندی دیگری هم طبق جریان هوا موجود در فضا، برای اتاق تمیز وجود دارد. اتاق تمیز بر این اساس به دسته‌های زیر تقسیم می‌شود:

• جریان لامینار: در این نوع، دریچه‌ها به صورت دیفیوزر و گریل طراحی می‌شوند و نقش پر اهمیتی در توزیع جریان هوا ورودی و خروجی از اتاق دارند.
• جریان غیرلامینار: این اتاق‌های تمیز به عنوان اتاق‌های دارای جریان توربولنت و غیر یکسویه هم شناخته می‌شوند.
• جریان مخلوط

تجهیزات و لوازم اتاق تمیز

همان طور که گفتیم، حفظ شرایط ایزوله اتاق تمیز تنها به وسیله تجهیزات و وسایل خاصی ممکن است. در اینجا قصد معرفی مختصری از این ابزار را داریم.

پس‌باکس:

این وسیله، از ابزارهای ضروری هر اتاق تمیز می باشد. وظیفه پس باکس تبادل وسایل بین اتاق و فضای بیرون است که سبب کوتاه شدن مسیر ورود و خروج کالا می‌گردد.
استفاده از این وسیله در کلین روم باعث می‌شود برای جابجایی کالا، هربار مجبور به باز کردن درب نباشید و در نتیجه احتمال آلودگی فضا بسیار پایین می‌آید. پس‌باکس دو نوع اکتیو و پسیو دارد که نوع اکتیو در بین اتاق تمیز و محیط بیرون و پس‌باکس پسیو بین دو محیط در اتاق تمیز به کار می‌رود.

دوش هوا:

وظیفه این وسیله زدودن غبار روی لباس افراد در ورود و خروج به اتاق تمیز است. این وسیله در ورودی اتاق نصب می‌شود و با ورود اشخاص به آن، سنسورها درها را بسته و موتور با قدرت زیاد بادی تولید کرده که به وسیله آن، کار زدودن غبار را انجام می‌دهد. هربار که یکی از درها باز می‌شود، برای جلوگیری از افت فشار اتاق، در دیگر به صورت خودکار بسته می‌شود.

فن فیلتر یونیت:

وظیفه اصلی آن به جریان انداختن هوا و فیلتر ذرات موجود در آن است. در واقع توسط همین وسیله است که دسته بندی‌های مختلف اتاق تمیز از لحاظ تعداد ذرات  که قبلا بیان کردیم، به وجود می‌آید. اجزای تشکیل دهنده آن استیل گالوانیزه، بدنه فلزی، موتورفن سانتریفیوژ، فیلتر هپا و سیستم کنترل دور موتور است. گاهی تصور می‌شود این وسیله تولید گرما هم انجام می‌دهد که اشتباه است.

دیگر تجهیزات اتاق تمیز

اتاقک توزین:

این اتاقک فضایی تمیز است که هوا در آن از بالا به پایین جریان دارد و ذرات معلق هوا را به سوی فیلترها هدایت می‌کند و سبب جذب آن‌ها می‌شود. در نتیجه این عمل، پاکیزگی محیط حفظ می‌شود. همچنین این کار یک فشار منفی ایجاد می‌کند که خود سبب جلوگیری از ورود ذرات آلوده به اتاق می‌گردد.

هود لامینار:

در بین تجهیزات اتاق تمیز برای کار با نمونه‌ها و مواد خطرناک که ممکن است گازهای سمی داشته باشند و یا لازم باشد از تماس مستقیم آن‌ها جلوگیری شود، از این وسیله استفاده می‌شود. همچنین محفظه داخلی آن دارای فشار منفی است، تا گازهای خطرناک در صورت وجود به بیرون انتشار پیدا نکنند.

میز لامینار:

این میزها به عنوان فضایی برای نگهداری قطعات و وسایلی که لازم است از آلودگی دور باشند، به کار می‌روند.

دستگاه DPS:

• دی پی اس یا Differential Pressure Switch، جهت آگاهی از زمان تعویض فیلترها به کار می‌رود. این وسیله در دو سمت فیلتر هپا قرار می‌گیرد و در صورت مصرف فیلتر به ما هشدار می‌دهد. همچنین دارای سنسور اختلاف فشار دیفرانسیلی است که قابل تنظیم بوده و می‌تواند در اختلاف فشار تنظیم شده هشدار دهد. هشدارهای تنظیمی این دستگاه می‌توانند هم به صورت شنیداری (تولید صدا) و هم دیداری (چراغ چشمک زن) باشند.

درب اتاق تمیز:

درب اتاق تمیز در چهارچوبی از جنس آلومینیوم قرار می‌گیرد و بدنه آن با پوشش‌های مقاوم پوشیده می‌شود. این درب مانند تمام قسمت‌های دیگر تجهیزات اتاق تمیز، باید مانع از انتقال آلودگی و ذرات آلاینده به داخل شود.

تجهیزات اتاق تمیز که در ساخت اتاق به کار می‌روند

• کانال کشی و فیلتر باکسی که در اتاق تمیز بکار می‌رود، برای انتقال هوا است. اما این هوا باید ویژگی‌های مشخصی داشته باشد مثلا درجه حرارت آن مشخص باشد، بیشتر از حد خاصی آلاینده در آن نباشد. جهت انتقال این هوا به داخل اتاق و همچنین خروج هوا، از کانال‌های مخصوص استفاده می‌شود. در اتاق‌های تمیز معمولی این لوله‌ها گالوانیزه هستند اما در اتاق‌های با کیفیت بالاتر، از کانال‌های دارای ورقه استیل استفاده می‌شود.
• پرده پی وی سی: این وسیله برای کاهش تلفات انرژی گرمایی و سرمایی، عایق سازی از نظر صوتی و جلوگیری از ورود حشرات به صورت گسترده‌ای بکار می‌روند.

تجهیزات اتاق تمیز برای افرادی که به آن وارد می‌شوند

تجهیزات اتاق تمیز که در موارد قبلی بیان شدند تنها در صورتی کارایی لازم را دارند که افراد آلودگی‌ها را به محیط اتاق وارد نکنند. برای این کار علاوه بر پروتکل‌های نظارتی و رعایت موارد خاص، پوشش محافظتی هم کمک می‌کند. لباس‌های آنتی استاتیک سبب جلوگیری از انتشار آلودگی‌های سطح بدن به محیط اطراف می‌شوند.

تجهیزات تست و اعتبار سنجی اتاق تمیز

حال که با تجهیزات اتاق تمیز و کاربرد هرکدام آشنا شدید می‌خواهیم کمی درباره ارزیابی اتاق تمیز صحبت کنیم. اتاق‌های تمیز پس از ساخته شدن باید مورد تست و ارزیابی قرار بگیرند. در این تست‌ها کارایی محیط ساخته شده و میزان ایزوله بودن آن مشخص می‌شود.
از جمله تست‌هایی که انجام می‌شود تست شمارش ذرات، تست نشتی فیلتر، تست اختلاف فشار، تست الگوی جریان هوا، تست دما و رطوبت سنجی، تست دبی و سرعت جریان هوا، تست زمان ریکاوری، تست و نمونه برداری میکروبی، تست صدا و تست روشنایی است. همچنین برای این هدف از تجهیزات خاصی هم استفاده می‌شود.

این تجهیزات عبارتند از: دستگاه سنجش فشار، برای تست اختلاف فشار محیط اتاق تمیز، دستگاه نمونه برداری میکروبی برای سنجش رشد مکیروب‌های مختلف در اتاق تمیز، دستگاه شمارش تعداد ذرات که همانگونه که توضیح دادیم سبب نوعی از دسته بندی اتاق تمیز می‌شود و دستگاه سنجش سرعت برای ارزیابی جریان هوا و میزان و سرعت جابجایی آن است. همچنین هر اتاق تمیز که درحال استفاده است، بستگی به کاربرد آن و صنعتی که در آن استفاده می‌شود هر چندوقت یکبار تحت تست و ارزیابی قرار می‌گیرد تا از کارکرد درست آن مطمئن شوند.

شرکت اندیشگران صنعت فارمد ایرانیان دارای سال ها تجربه در زمینه طراحی و ساخت اتاق تمیز می باشد و تجهیزات اتاق تمیز را با کیفیت بالا و قیمت مناسب ارائه می نماید.